زعفران

زعفران با نام عمومیSaffron و نام علمی Crocus Sativus ،گرانبهاترین گیاه زراعی موجود درکره زمین است و تنها گیاهی است که واحد خرید وفروش آن بجای تن و کیلوگرم مثقال وگرم می‌‌باشد. زعفران از خانواده زنبق است و در منطقه آب و هوایی مدیترانه و غرب آسیا ( از عرض جغرافیایی 30 تا 50 درجه شمالی و طول جغرافیایی 10 درجه غربی تا 80 درجه شرقی ) در مناطق بسیار کم باران ،توران که دارای زمستان سرد وتابستان گرم هستند گسترش دارد. منشاء اصلی آن، نواحی مختلف آسیا بوده است ولی امروزه با توسعه‌ای که پرورش آن پیدا نموده در نواحی مختلف یافت می‌گردد. زعفران گیاهی چتد ساله ،به ارتفاع 10تا30 سانتیمتر و دارای پیازی سخت، مدور،گوشتدار و پوشیده از غشاءهای نازک و قهوه‌ای رنگ است. از وسط پیاز زعفران که در واقع قاعده ساقه گیاه به حساب می‌‌آید، تعدادی برگهای باریک و دراز خارج می‌شود که سطح فوقانی آنها، رنگ سبز ولی سطح تحتانی آنها رنگ سبز روشن دارد .از وسط آنها نیز بزودی ساقه مولد گل خارج می‌شود که در انتها به یک تا 3 غنچه مولد گل ختم می‌‌گردد. این غنچه‌ها معمولاً در فاصله ماههای مهر تا آذر مبدل به گل می‌‌شوند.گلهای زعفران ظاهر لوله‌ای باریک و دراز ومنتهی به 6 تقسیم بزرگ به رنگ بنفش و یا بر حسب واریته‌های گیاه ،به رنگهای گلی و ارغوانی دارند. تعداد پرچم آنها 3 و مادگی آنها مرکب از خامه دراز منتهی به کلاله 3 شاخه، به رنگ قرمز نارنجی است .قسمت مورد استفاده این گیاه ناحیه انتهای خامه وکلاله آن است که تحت نام زعفران وارد بازار تجارت می‌شود .

خواص درمانی

زعفران در کتاب رسمی داروسازی نامبرده شده و به شکل تنطوری با نام OpiiCrocata Tinctura وجود دارد.

هم چنین عصاره آن به صورت محصولی به نام Bitters Swedish توسط کارخانجات مختلف تهیه و جهت مصارف دارویی مختلف عرضه می‌‌شود. بر حسب آزمایشهایی که در اروپا انجام شده است، زغفران خاصیت کاهش چربی و کلسترول خون و افزایش نفوذ اکسیژن در پلاسما را در موش آزمایشگاهی از خود نشان داده است.

در طب عوام نقاط مختلف جهان، زعفران به عنوان آرام بخش، ضد اسپاسم، اشتها آور و مقوی معده استفاده می‌‌شود. در کشور آلمان زعفران به عنوان آرام بخش، درمان درد معده و شکم و آسم مصرف می‌‌شود. زعفران بدلیل رنگ شادی که دارد در غذاها باعث نشاط انسان می‌‌شود.

برا ی زعفران از قدیم برخی خواص درمانی قایل بوده‌اند که از آنجمله به عنوان آرام بخش، خلط آور،نشاط آور،تحریک کننده معده، محرک قوه باء، برطرف کننده اسپاسم و عامل سقط جنین شناخته شده است. همچنین از زعفران جهت درمان اسهال خونی، سرخک،تب، یرقان، بزرگ شدن کبد، بزرگ شدن طحال، عفونت مجاری ادراری، وبا، دیابت ،ودرمان بیماریهای پوستی استفاده می‌شده است .در کدکس دارویی انگلستان استفاده از آن به صورت شربت زعفران ،گلیسرین زعفران وتنتور زعفران ذکر شده است.

زعفران علاوه بر مصارف ادویه‌ای مصارف دارویی نیز دارد ،اشتها آور بوده و هضم غذا را آسان می‌کند. اسانس موجود در آن بر

تقلب
چون زعفران بسیار گران قیمت می‌‌باشد، از قدیم سوداگران حقه باز در آن دستکاری می‌‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکم اعدام داشته است. مهم‌ترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌‌گیرد گل رنگ می‌‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌‌تواند ایجاد رنگ زرد کند.گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن یا آب نبات و عسل اسپری می‌‌کنند. زعفران را هرگز بصورت پودر نخرید بهترین نوع زعفران زعفرانی است که به آن دختر پیچ می‌‌گویند یعنی صد درصد طبیعی است و سر ریشه دست نخورده است مانند رشته‌ای نخ قرمز است که پایین آن سفید و نیمه بالای آن قرمز است. اگر زعفران سر ریشه (دختر پیچ) نخریده‌اید مطمین شوید که تقلبی نباشند دو روش ساده پیدا کردن تقلب آن به شرح زیر است :

روش اول ـ به چند میلی گرم پودر زعفران، دو یا سه قطره اسید سولفوریک غلیظ در یک شیشه اضافه کنید. در این صورت زعفران ابتدا به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای و پس از مدت کمی، به رنگ قرمز مایل به بنفش مبدل می‌‌شود.

• دوم از روی عطر و بو می‌‌توان به تقلبی بودن پی برد مقدار کمی از آن را در یک لیوان شیشه‌ای تمیز با آب گرم بریزید

از بیرون لیوان رنگ آنرا ببینید و طعم و عطر آن را بچشید براحتی می‌‌توان میزان خالص بودن آن را فهمید. روی آب نباید چربی و یا مواد زائد باشد و طعم نیز نباید شیرین و یا شور باشد بلکه کمی تلخ مزه باشد البته این به کمی تجربه نیاز دارد ولی براحتی می‌‌توان تقلب در زعفران را شناسایی نمود. گفتنی است که مصرف زیاد زعفران نیز مانند مصرف زیاد هر داروی دیگری خطرناک است. برای تهیه ۵۰۰ گرم زعفران ۷۰.۰۰۰ گل زعفران باید پر شده و سر ریشه آن از برگهای بنفش جدا شوند ۲۵ کیلو سر ریشه قرمز تازه بعد از خشک شدن به ۵ کیلو کاهش می‌‌یابد .

روی اعصاب ،اثر آرام بخش دارد و در رفع بی خوابیهایی که منشاء عصبی دارد مؤثر است. روی انتهای اعصاب نایژه‌ها و نایژکها اثر می‌کند و در نتیجه در معالجه برونشیتهای مزمن و ناراحتیهای سینه نقش دارد.در هندوستان از آن برای ناراحتیهای کلیه وکبد ومثانه وهمچنین مداوای وبا استفاده می‌شود. به صورت استعمال خارجی در بیماریهای پوستی مثل زرد زخم کاربرد دارد و استفاده از تنتور آن مرسوم است. در طب آمیانه برای اختلالات خونی،ضربان قلب، سرماخوردگیها ،ترس ،تب ،هیستری ،آبله ،افسردگی ،شوک،اسپاسم و ناراحتیهای پوستس بکار میرود .مایوا کاهش سطح بیلی روبین خون به وسیله زعفران را گزارش کرده است .کاهش تری گلیسرید سرم با مصرف کروسین و کروستین توسط گانیر و جونز گزارش شده است .در مورد اثرات ضد سرطانی زعفران نیز گزارشهای متعددی د رسالهای اخیر منتشر شده است