پروانه فری یا کرم خراط

پروانه فری یا کرم خراط                                                               (Leopard moth)

                                 Zeuzera pyrina

(Lep: Cossidae)

این حشره به گونه‌های بسیاری از درختان مثمر و غیرمثمر حمله می‌کند. از درختان مثمر سیب میزبان اصلی آن در ایران است ولی خسارت آن روی گلابی، به و گردو نیز دیده شده است. از گیاهان غیرمثمر می‌توان به افرا، بیدمشک، بید، نارون، بوط و زبان گنجشک اشاره نمود. در دنیا 150 میزبان برای آفت ذکر شده است. درخت سیب به این آفت خیلی حساس و زود از پا درمی‌آید در حالیکه گردو تا حدودی مقاوم است.

زیست‌شناسی

پروانه فری در ایران هر دو سال یک نسل دارد. زمستان را به صورت لاروهای سنین مختلف در درون شاخه درختان میزبان می‌گذراند. در اواسط بهار لاروهایی که رشدشان کامل شده تبدیل به شفیره می‌شوند و اواخر بهار شب‌پره‌ها به تدریج ظاهر می‌شوند. حشرات ماده اصولاً هیچ نوعی تغذیه‌ای نداشته و به جهت سنگینی قادر به پرواز نیستند. پس از جفت‌گیری اغلب در مدخل سوراخ خروجی، شکاف ته و حتی روی زمین تخمریزی می‌کنند. هر حشره ماده نزدیک به هزار تخم می‌گذارد. این تخمها خوراک مناسبی برای مورچه‌ها هستند. به فاصله یک تا دو هفته تخم‌ها تفریخ شده و لاروهای کوچکی خارج می‌شوند. تغذیه اصلی لاروها از چوب شاخه و تنه است. لاروها ضمن تغذیه فضولات نارنجی رنگ خود را از سوراخ ورودی که در ضمن سوراخ خروجی آنها نیز خواهد بود به صورت گلوله‌های کوچک و مدور بیرون می‌ریزند. این فضولات در پای درختان مبتلا جمع می‌شوند و این خود یکی از راههای بسیار آسان تشخیص وجود پروانه فری می‌باشد. کانالهایی که در داخل چوب بوسیله لارو این حشره بوجود می‌آید مستقیم و حدود 30 تا 40 سانتیمتر طول دارد و بستگی به گونه میزبان دارد.

حمله این آفت روی سیب استقرار سایر حشرات چوبخوار و مخصوصاً اسکولیت درختان میوه و پروانه زنبور مانند را به دنبال خواهد داشت. چون دهانه خروجی دالانهای لاروی پروانه فری محل مناسبی برای تخمریزی و در نتیجه خسارت پروانه زنبور مانند است.

لاروها با تارهایی بسیار نارک که با غدد دهانی خود می‌سازد از شاخه‌ای به شاخه دیگر منتقل می‌شوند. لاروها پس از تغذیه کامل تبدیل به شفیره می‌شوند. دوره شفیرگی 20 تا 40 روز طول می‌کشد. در کرج این زمان به تدریج از اوایل اردیبهشت ماه شروع و تا اوایل شهریورماه نزدیک به 5 ماه اولیه ادامه دارد. پروانه‌های کامل پس از ظهور از همان سوراخ ورودی خارج می‌شوند